Οι προσωνυμίες της θεάς Αθηνάς

Η Αθηνά είναι η πολυσχιδέστερη θεότητα του Ελληνικού Πάνθεου, συνειλημμένη από τη θεά Μήτη, τη θεοποίηση της σοφίας κα» της νοημοσύνης γενικότερα, κατά τη συνεύρεση της με το Δία. Ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων όμως, έχοντας χρησμό πως το επόμενο παιδί της Μήτης θα γινόταν δυνατότερο από τον πατέρα του, κατάπιε τη Μήτη, κατά τη συνήθη θεϊκή συνήθεια για εξουδετέρωση κάποιου άλλου αθάνατου.

Έτσι η Αθηνά, κυοφορημένη από τον ίδιο το Δία και μέσα στο κεφάλι του, βγήκε από αυτό πάνοπλη, και είναι θεά της σοφίας και της δικαιοσύνης. ΓΓ αυτό, διδάσκοντας τις τέχνες, σαν «Εργάνη», έγινε διαδότρια της σοφίας και, σαν «Πρόμαχος» και «Σώτειρα», όταν πολεμούσε, δε χαιρόταν με τον πόλεμο, όπως ο αδελφός της ο Άρης, αλλά η συμμετοχή της σε πολεμική σύρραξη στόχο είχε την εδραίωση της ειρήνης, η οποία όμως είναι αδύνατη χωρίς τη δικαιοσύνη. Και η Αθηνά πολεμούσε για την εδραίωση της δικαιοσύνης. ΓΓ αυτό ίδρυσε για τους Αθηναίους το δικαστήριο του Άρειου Πάγου, ο οποίος ήταν βέβαια κληρωτό δικαστήριο αλλά δεν ήταν το ανώτατο της κλασικής Αθήνας, όπως συνήθως πιστεύεται- ήταν όμως το πρώτο με σαφήνεια οργανωμένο, για να δικάζει τις ανθρωποκτονίες και η πρώτη δίκη που έκανε ήταν εκείνη του Ορέστη, για μητροκτονία. Στην κλασική Αθήνα ανώτατο δικαστήριο ήταν η Ηλιαία, η οποία φυσικά ήταν κληρωτή, όπως και το 99% των αξιωματούχων της πόλης της Παλλάδας.

Τα καταγραμμένα επίθετα της θεάς Αθηνάς είναι 45. Η χριστιανική θρησκεία στη θέση της Αθηνάς έβαλε την Παναγία που είναι και εκείνη παρθένα σαν την Αθηνά αλλά και πολυώνυμη σαν την Αθηνά. Γιατί, όπως είναι γνωστό, ο Χριστιανισμός μιμήθηκε τον Ελληνισμό και αν αφαιρεθεί από το Χριστιανισμό κάθε τι το ελληνικό, ελάχιστα θα του μείνουν. Πάντως στην αντικατάσταση της Αθηνάς με την Παναγία οφείλουμε τη διάσωση του Παρθενώνα, οποίος μετατράπηκε σε ναό της Παναγίας κι έτσι γλίτωσε την καταστροφή από τους χριστιανούς.

Το πιο γνωστό επίθετο της Αθηνάς ήταν και είναι Παλλάδα. Και γι’ αυτό θα το αναλύσουμε στο τέλος. Άλλα γνωστά και συνήθη επίθετα της θεάς είναι «Πρόμαχος-Σώτειρα» και «Εργάνη», όπως έχει γίνει ήδη σχετική μνεία.

Στα ομηρικά Έπη η Πρόμαχος-Σώτειρα Αθηνά είναι με το μέρος των Ελλήνων και βοηθάει το Διομήδη να τραυματίσει την Αφροδίτη και τον Άρη. Στα παράπονα του θεού του πολέμου στο Δία, ο Άρης κατσαδιάζεται από τον πατέρα των θνητών και τον αθανάτων- ο Δίας πήρε φυσικά το μέρος της κορούλας του. Σε αυτοπρόσωπη μονομαχία με τον Άρη τον τραυματίζει, εκσφενδονίζοντας του ένα βράχο στον αυχένα που τον ξάπλωσε κάτω παραλυμένο.   Βοήθησε  και  τον Αχιλλέα  να  νικήσει  τον Έκτορα.  Υπήρχε χρησμός που έλεγε πως, αν τα άλογα του Ρήσου φάνε χορτάρι από την Τρωάδα θα νίκαγαν οι Τρώες. Ο Ρήσος ήταν να έρθει σε βοήθεια των Τρώων. Για να μην προλάβουν όμως τα άλογα να φάνε χορτάρι από την Τρωάδα, η Αθηνά βοήθησε τον Οδυσσέα και το Διομήδη να σκοτώσουν το Ρήσο.

Σε καιρούς ακόμα παλιότερους, βοήθησε τον Ηρακλή στο δύσκολο έργο του, να απαλλάξει την ανθρωπότητα από διάφορα δεινά αλλά και να τραυματίσει το θεό του πολέμου. Στοργική κόρη του πατέρα της, βοήθησε το Δία και τους άλλους θεούς στον αγώνα τους κατά των Γιγάντων και θάβει το φοβερό Εγκέλαδο εκσφενδονίζοντας του τη Σικελία ολόκληρη.

Στα ιστορικά χρόνια, το 490 π.χ.χ. η Πρόμαχος-Σώτειρα Αθηνά υπεράσπισε με τη λάμψη της αιχμής του δόρατος της την Αθήνα, όταν οι Μηδο-Πέρσες, μετά την ήττα τους στο Μαραθώνα, μπήκαν στα πλοία και έπλευσαν προς την Αθήνα, ελπίζοντας να τη βρουν χωρίς μαχητές. Βέβαια οι Μαραθωνομάχοι είχαν προλάβει να επιστρέψουν, αλλά οι Μηδο-Πέρσες στην καμπή του Σουνίου είδαν τη λάμψη της αιχμής του δόρατος της Αθηνάς και δεν τόλμησαν να αναπλεύσουν για την Αθήνα.

Δέκα περίπου χρόνια αργότερα, πριν την αποφασιστική σύγκρουση των Ελλήνων με τους Μηδο-Πέρσες στη Σαλαμίνα η Πρόμαχος-Σώτειρα Αθηνά σε συνεργασία με το Θεμιστοκλή, έβαλε τον οικουρό της όφη να μη φάει το συνήθη προσφερμένο πλακούντα κι έτσι έπεισε τους Αθηναίους να εγκαταλείψουν την Αθήνα και να υπερασπίσουν τη γη τους στη θάλασσα.

Άλλο επίθετο συχνό της Αθηνάς είναι «Εργάνη». Σαν Εργάνη η Αθηνά είναι η εφευρέτρια όλων των τεχνών και βοήθησε τους ανθρώπους στον εκπολιτισμό τους. Η παρουσία της ήταν απαραίτητη σ’ όλα τα μεγάλα έργα. Συνέβαλε στην κατασκευή της Αργώς και άλλων πλοίων, όπως το πλοίο του Τηλέμαχου. Καθοδήγησε την κατασκευή του Δούρειου Ίππου, δίδαξε την ύφανση στην Πανδώρα και γενικά στους ανθρώπους, χάρισε την ελιά και την καλλιέργεια της στους Αθηναίους και φυσικά σ’ όλο τον κόσμο. Δίδαξε τον πυρρίχιο στους Κουρήτες και τη γλυπτική στην ανθρωπότητα φτιάχνοντας το πρώτο άγαλμα, το παλλάδιο. Αναδείχτηκε σε κύρια θεόπγτα της ειρήνης και του πολιτισμού.

Ας δούμε τώρα τα άλλα πολυάριθμα επίθετα της θεάς Αθηνάς κατά αλφαβητική σειρά.

1) Αγέστρατη: σημαίνει την οδηγό του στρατού. 2) Αδάματη: σημαίνει την αδάμαστη.   3)  Αλαλκομενηίδα:  σημαίνει   εκείνη  που   είχε  ανατραφεί  στις Αλαλκομενές, πόλη της Βοιωτίας κοντά στο ρυάκι Τρίτωνα στα νότια της Κωπάίδας. 4) Αγελείη: που άγει λεία. 5) Ακραία: γιατί βρισκόταν φρουρός στις κορυφές των βουνών. 6) Αξιόποινη: επειδή τιμωρούσε δίκαια κάθε άνομη πράξη. 7) Απατουρία; που σημαίνει ομοπάτρια, γιατί συμφωνούσε πάντα με τον πατέρα της, το Δία. 1) Αρεία: γιατί ήταν πολεμική αλλά αντίπαλη του Άρη.

I)   Ατρυτώνη: ακαταπόνητη, ακούραστη. 8) Αφαία: που σημαίνει λαμπρή, γεμάτη   λάμψη.   9)   Βούλα ία:   προστάτισσα   της   Βουλής,   των   πολιτικών δημοκρατικών θεσμών, όπως ο πατέρας της Βουλαίος Δίας. 10) Γλαυκώπιδα: που έχει γλαυκά (ή σπινθηροβόλα σαν της γλαύκας, της κουκουβάγιας) μάτια.

II)  Δαμασίππη: γιατί ήξερε την τέχνη να δαμάζει τους ίππους- δεν είναι άσχετο  πως   βοήθησε  στην  κατασκευή   του  Δούρειου  Ιππου.   12)  Διός εκγεγαυία: γεννημένη από το Δία. 13) Δορυθαρσής: που έχει θάρρος με τα δόρατα. 14) Ειρηνοφόρος: γιατί έφερνε την ειρήνη. 15) Επιπυργίτις: γιατί φρουρούσε πάνω στους πύργους.   Πρβλ.  ακραία.   16) Ερυσίπτολις: που προστατεύει την πόλη.  17) Εϋπλόκαμη: που έχει όμορφους πλοκάμους, μαλλιά.    18)   Ηϋκομος:   που   έχει   όμορφη   κόμη.    19)   Ηφαιστία:   γιατί συνεργαζόταν με τον Ήφαιστο στο εργαστήρι του. 20) Ιππία: πάλι για τις γνώσεις της σχετικά με τα άλογα αλλά και με το υγρό στοιχείο και την καλλιέργεια της γης. 21) Ιτωνία και 22) Ιτωνιάδα: γιατί είχε ζήσει στην πόλη Ίτωνα της Θεσσαλίας. 23) Καλίεργος: γιατί ήταν σπουδαία τεχνήτρα και έκανε όμορφα έργα. 24) Κούρη Διός (Αιγιόχοιο): κόρη του Δία (που έχει την αιγίδα) 25) Κουροτρόφα: γιατί ανέθρεψε του Κουρήτες αλλά και τον Εριχθόνιο. 26) Λαοσσόα: που σώζει το λαό-στρατό. 27) Ληίτιδα: που συνεργεί   στη λεία (πρβλ. αγελείη). 28) Μηχανίτις: γιατί ήταν πολυμήχανη. 29) Νίκη και 30) Νικηφόρα: γιατί έφερνε τη νίκη. 31) Οβριμοπάτρη: θυγατέρα ισχυρού πατέρα. 32) Οξυδερξής και 33) Οφθαλμίτις: γιατί γιάτρευε και τα μάτια. 34) Παλλάδα: που   πάλλει,   κληρώνει^ 35)   Παρθένα:   για   τους   γνωστούς   λόγους.   36) Περσέπολις: γιατί πορθούσε τις πόλεις. 37) Πολύβουλη: που έχει πολλές βουλές-σκέψεις. 38) Τελχινία: γιατί της είχαν φτιάξει άγαλμα οι Τελχίνες. 39) Τριτογένεια και     40)   Τριτογενής: γιατί ανατράφηκε  κοντά  στον ποταμό Τρίτωνα (βλ. και Αλαλκομενηις). 41) Ταυροπόλα: γιατί λατρευόταν, όπως και η Άρτεμη στη Βραυρώνα με θυσίες ταύρων. 42) Υγίεια: σα σχετισμένη με τη στρατιωτική ιατρική. 43) Φρατρία: σαν προστάτισσα του θεσμού της φρατρίας όπως και πατέρας της ο φράτριος Δίας. 44) Χαλινίτις: πάλι σα σχετική με τα άλογα και τους χαλινούς- είχε καθοδηγήσει το Βελλερεφόντη στην τιθάσευση του Πήγασου με το κατάλληλο πέρασμα του χαλινού. Και 45) Χαλκίοικος: για τη σχέση της με τη μεταλλουργία.

Αθηνά η Παλλάδα, Αθηνά η Κληρώτρια

Για το επίθετο «Παλλάδα» θα μιλήσουμε αναλυτικότερα. Η Μυθολογία αποδίδει την ονομασία Παλλάδα σε μια φίλη της Αθηνάς, την οποία η θεά σκότωσε κατά λάθος και, για να τη θυμάται, πρόσαψε το όνομα της στο δικό της. Μυθολογείται ακόμα πως η Αθηνά έφτιαξε ξύλινο άγαλμα της φίλης της, το παλλάδιο, το οποίο εκσφενδονίστηκε στη γη, για να το λατρεύουν οι θνητοί. Άλλη εκδοχή είναι πως ονομάστηκε έτσι η θεά, επειδή είχε σκοτώσει το γίγαντα Πάλλαντα ή το συσχετίζουν με τη λέξη «παλλακή» που σημαίνει τη νεαρή κοπέλα.

Επειδή όμως η πολιτική ιδιότητα είναι η πρώτη και κύρια διαφοροποίηση του ανθρώπου από τα άλλα κοινωνικά ανώτερα θηλαστικά, προτιμώ μία ερμηνεία πολιτική του όρου «Παλλάδα».

Από το θέμα Ιαγγελ-Ι της λέξης άγγελος με τη ρηματική κατάληξη -jω[1] σχηματίζεται το ρήμα αγγέλ- jω > αγγέλλω, από τη μετάπτωση Ιβαλ-Ι του θέματος Ιβελ-Ι της λέξης βέλος με τη ρηματική κατάληξη -]ω, σχηματίζεται το ρήμα βάλ- jω > βάλλω, (πρβλ. και αρκαδ. έσ-δέλλοντες = εκ-βάλλοντες και Ησύχιος «ζέλλειν=βάλλειν»), από το θέμα Ιθαλ-Ι της λέξης θόλος (το) με τη ρηματική κατάληξη -jω σχηματίζεται το ρήμα θάλ- jω > Βάλλω, από το θέμα Ιοφελ-Ι της λέξης όφελος (το) με τη ρηματική κατάληξη -jω σχηματίζεται το ρήμα όφελ- jω > όφέλλω [=αυξάνω], από το θέμα Ιπαλ-Ι της λέξης πόλος (ο, = κλήρος, το μικρό προσωπικό αντικείμενο, που ριχνόταν στην κληρωτίδα από κάθε συμμέτοχο σε μια κλήρωση και με την κίνηση της κληρωτίδας πεταγόταν και πραγματοποιούνταν η κλήρωση) με τη ρηματική κατάληξη -jω σχηματίζεται το ρήμα πάλ- jω > πάλλω[2]. Δηλαδή κύρια σημασία του ρήματος «πάλλω» είναι: σείω την κληρωτίδα, για να εκπηδήσει ο πάλος, ο κλήρος, και τελικά κληρώνω. Όλα αυτά σημαίνουν ότι το επίθετο «Παλλάς, Παλλάδα», που αποδίδεται στη θεά Αθηνά, σημαίνει εκείνη που πάλλει την κληρωτίδα, για να πεταχτεί από μέσα ένας πάλος και να πραγματοποιηθεί η κλήρωση· γιατί βέβαια από το φόβο ενδεχόμενης λαθροχειρίας δεν τραβούσαν τον κλήρο με το χέρι. Παλλάδα λοιπόν σημαίνει Κληρώτρια, («Κληρώτρα», σε λαϊκότερη έκφραση, κατά το ράφτης-ράφτρα) θεσπίστρια και προστάτισσα της κλήρωσης, δηλαδή της θεμελιώδους Αρχής της Δημοκρατίας. Ας είναι γνωστό από τώρα πως τα 99,87% των αξιωματούχων στην Αθήνα ήσαν κληρωτοί και ενιαύσιοι.

Κατά τον Αισχύλο[3] η Αθηνά ιδρύει το δικαστήριο του Αρείου Πάγου, για να δικάσει τον Ορέστη για το φόνο της μητέρας του, αλλά και για να περιφρουρεί το πολίτευμα. Από την ίδια την Αθηνά θεσπίζεται οι δικαστές να είναι με πόλο αναδειγμένοι, κληρωτοί. Έτσι η κύρια αρμοδιότητα του Αρείου Πάγου στην Αθήνα ήταν η περιφρούρηση του πολιτεύματος, δηλαδή να περιφρουρεί κυρίως την κλήρωση, το θεμελιώδη θεσμό της Δημοκρατίας, μια και ο ίδιος ο Άρειος Πάγος ήταν κληρωτός- δεύτερη αρμοδιότητα του Αρείου Πάγου ήταν οι φονικές δίκες.

Συνάμα η θεά της σοφίας, ψηφίζοντας υπέρ του Ορέστη, εισάγει και την Αρχή της Επιείκειας, σύμφωνα με την οποία αθωώνεται σε ισοψηφία των δικαστών ο εκάστοτε κατηγορούμενος· πρόκειται για μια ακόμη δημοκρατική αρχή. Και ο Ορέστης ευγνωμονεί την Παλλάδα, την Κληρώτρια. Και δεν είναι τυχαίο που το ξύλινο φορητό άγαλμα της Αθηνάς, το ξόανο της, όπως ονόμαζαν το ξύλινο άγαλμα -από το ρήμα ξέω- ονομάστηκε «παλλάδιο»· επειδή δηλαδή η κύρια προσωνυμία της Αθηνάς είναι «Παλλάδα», δόθηκε στο ξόανο της η ονομασία «παλλάδιο». Να σημειωθεί πως το ξόανο αυτό θεωρούνταν «διιπετές» ή «διοπετές», σταλμένο από το Δία και γενικότερα από τους θεούς, δηλαδή μη φτιαγμένο από ανθρώπινο χέρι, αχειροποίητο. Και πάλι ας αναλογιστούμε πως και στη χριστιανική θρησκεία, προφανώς κατά μίμηση της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, υπάρχουν εικόνες που θεωρούνται αχειροποίητες.

Η λέξη παλλάδιο στη λατινική της μορφή ή, ξεκινώντας από τη λατινική της μορφή, έχει εμπλουτίσει τα ευρωπαϊκά λεξιλόγια: «palladium» αγγλικά, γαλλικά, «palaldio» ιταλικά, «paladio» ισπανικά και σημαίνει γενικά ό,τι και στα ελληνικά. Οι Γάλλοι του έδωσαν δύο μορφές: την ελληνική «palladion» και τη λατινική «palladium», δίνοντας τη σημασία του ξύλινου αγάλματος της θεάς Αθηνάς στην πρώτη και του προστατευτικού αντικειμένου ή θεσμού στη δεύτερη, μια και το πρώτο παλλάδιο ήταν εκείνο της Τροίας και, αναθεμένο στο ναό της Αθηνάς, προστάτευε την πόλη. Οι Έλληνες μάθανε από τον αιχμαλωτισμένο Έλενο την ύπαρξη και την προστατευτική δύναμη του παλλαδίου και γΓ αυτό ανέθεσαν στον Οδυσσέα και στο Διομήδη να το κλέψουν. Είναι αλήθεια πως ο Όμηρος το αγνοεί αυτό το επεισόδιο- δεν υπάρχει ούτε στην Ιλιάδα ούτε στην Οδύσσεια. Το επεισόδιο αυτό άρχισε να μνημονεύεται στην τέχνη και τη λογοτεχνία από τον 5° αιώνα π.Χ και ύστερα[4].  Να σημειωθεί πως η τετραλογία, που αποτελούνταν από την τριλογία Αγαμέμνονας, Χοηφόρες και Ευμενίδες και το σατυρικό δράμα Πρωτέας, διδάχτηκε, παίχτηκε, στην Αθήνα, το 459 π.Χ. και χάρισε στον Αισχύλο τα πρωτεία. Οι Αθηναίοι γνώστες και λάτρεις του πολιτεύματος τους και έχοντας κληρωθεί όσοι ήταν υπερτριακοντούτεις σε κάποιο δικαστήριο ή άλλο αξίωμα, δε θα χαρίζονταν βέβαια σ’ οποιονδήποτε παρουσίαζε και διηγιόταν ανακρίβειες σχετικά με τη Δημοκρατία.

Θα πρέπει να ειπωθεί ακόμα πως μέχρι τώρα (2006 μ.Χ.) τα λεξικά, αν και παραθέτουν και την έννοια «κληρώνω» του ρήματος «πάλλω» και το συσχετίζουν με τον «πόλο», τοποθετούν την έννοια αυτή δεύτερη[5] ή τρίτη[6]. Σαν πρώτη έννοια παραθέτουν την κίνηση, το «παίξιμο»[7], το «ζύγισμα» που κάνουμε σε κάτι που θέλουμε να εκσφενδονίσουμε, πριν να το εκσφενδονίσουμε, ακριβώς για να νιώσουμε το βάρος του και να βάλουμε την ανάλογη δύναμη για την εκσφενδόνιση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα από το στίχο Ε, 302-304 της Ιλιάδας, όπου ο Διομήδης πιάνει και «πάλλει» εύκολα μόνος του λιθάρι που δύο άλλοι μόνοι τους δε μπορούν να το σηκώσουν. Όμως όλοι όσοι ασχολήθηκαν με το θέμα φαίνεται να αγνοούν τη Δημοκρατία και την κλήρωση κι έτσι αγνόησαν και την πρωταρχική, την πολιτική, σημασία του ρήματος «πάλλω».

Η δεύτερη έννοια που δίνει στο «πάλλω» το «Λίντελ-Σκοτ» είναι «ταχταρίζω», «κινώ, παίζω, χορεύω κάποιο μωρό, για να το ησυχάσω ή για να το διασκεδάσω». Είναι το παίξιμο που κάνει ο Έκτορας στο γιο του[8]: «Έκτωρ…όν φίλον υίόν.,.πήλε… χερσίν.» [Ο Έκτορας χόρεψε τον αγαπημένο του γιο στα χέρια].

Το δόρυ όμως της Αθηνάς είναι βαρύ όπλο και αγχέμαχο, δεν είναι ακόντιο που το «ζυγίζει» κανείς πριν το εξακοντίσει. Το δόρυ της η Αθηνά δεν το εξακοντίζει. Και, για να λειτουργήσει σωστά το δόρυ, πρέπει να είναι σταθερό. Και η θεά Αθηνά θα είχε τη δύναμη να το κρατήσει σταθερό. Ειπώθηκε ακόμα πως παλμός είναι η κάποια θελητή κίνηση δεξιά ή αριστερά, για να δει αυτός που κρατάει το δόρυ ποιον αντίπαλο θα κτυπήσει.

Και το τελευταίο. Δε θα πρέπει να συσχέτιζαν οι πρόγονοι την παρθένα Αθηνά με την «παλλακή», όπως κάνει το λεξικό του Σταματάκου στην προσπάθεια του να διερευνήσει την ετυμολογία της προσωνυμίας «Παλλάδα»· ένας τέτοιος συσχετισμός θα ήταν προσβολή για τη θεά και δε θα τον δέχονταν ούτε οι πρόγονοι ούτε οι σημερινοί αρχαιόθρησκοι. Κι έπειτα γλωσσολογικά το «κ» της λέξης παλλακή δεν είναι δυνατό να συσχετισθεί με το «δ» της λέξης «παλλάδα», ενώ οικογένειες λέξεων όπως δρόμος – *δρομέω (ταχυδρομέω στη σύνθεση) – δρομάς παραλληλίζεται με την οικογένεια πάλος πάλλω – παλλάς. Το ίδιο και η πληθώρα λέξεων σε -ας, -άδος, στοίβα – στοιβάζω – στοίβας, αγέλη – συναγελάζω – αγελάς.

Σαν τελικό συμπέρασμα νομίζουμε πως βγαίνει το ακόλουθο. Η Δημοκρατία και η κλήρωση χάνονται στο βάθος της προϊστορίας και στην αχλύ της έλλειψης γραφής, είναι πανάρχαιοι θεσμοί όσο και η επωνυμία «Παλλάδα» της Αθηνάς. Λογικά η Δημοκρατία πρέπει να είναι το πρώτο πολίτευμα του ανθρώπου και η Ολιγαρχία με τη Μοναρχία είναι πολύ μεταγενέστερα πολιτεύματα. Γιατί, όταν ο άνθρωπος διακρίθηκε από τα άλλα ζώα και τρεφόταν με την τροφοσυλλογή, δεν υπήρχε τίποτε που να τον έκανε να χωρίζεται σε ομάδες, τάξεις, κάστες και να έχει δημιουργηθεί η έννοια της ανισότητας. Γιατί χωρίς την έννοια της ανισότητας δε γίνεται να υπάρξουν η Ολιγαρχία και η Μοναρχία.

Όλα αυτά βέβαια οφείλονται στο γεγονός ότι οι κατά τα άλλα φιλόπονοι ελληνιστές και ερευνητές γενικότερα αγνόησαν ότι το πολίτευμα είναι τόσο το βάθρο, το θεμέλιο, όσο και το επιστέγασμα ενός πολιτισμού και ότι το δημοκρατικό πολίτευμα είναι το αρχαιότερο πολίτευμα, επέζησε για κάποιες συγκυρίες μόνο στον Ελληνικό Χώρο και στάθηκε η γάργαρη πηγή απ’ όπου έπινε η Ελλάδα.

Η πρωταρχική λοιπόν σημασία του «πάλλω» είναι η κίνηση που κάνει κάποιος στην «παλοδόχη», κληροδόχη, για να επιτευχθεί η κλήρωση. Και «Παλλάδα» σημαίνει την προστάτισσα της κλήρωσης, την προστάτισσα της Δημοκρατίας. Και Αθηνά Παλλάδα ήταν κυρίως η πολιούχος της δημοκρατικής Αθήνας.

ΚΟΝΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ.

Φιλόλογος γλωσσολόγος κοινωνιολόγος

---

[1] Βλ. Ι. Σταματάκου, Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Φωνητικός Νόμος 56, σελ. 78
[2] Ας μη λησμονείται πως πρώτα υπάρχει το συγκεκριμένο ουσιαστικό και από αυτό παράγεται το ρήμα ττου είναι έννοια αφηρημένη. Παράδειγμα: άλας, αλάτι > αλατίζω
[3] Ευμενίδες, 681-710 [...] 734-743 [...] 753-754
[4] Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα παλλάδια, δες Σουίδας λ. Διομήδειος ανάγκη
και Ελλ. Μυθ. Εκδ. Αθην. τ. 5 σσ. 138-14
[5] Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα παλλάδια, δες Σουίδας λ. Διομήδειος ανάγκη
και Ελλ. Μυθ. Εκδ. Αθην. τ. 5 σσ. 138-14
[6] Βλ. Ιωάννου. Δρ. Σταματάκου, Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης. Εκδ. «ΑΘΗΝΑΙΟΝ» Μαυρομιχάλη 16, Αθήναι
[7] Να σημειωθεί ττως στην Ήπειρο το «παίζω» έχει και την έννοια «εκσφενδονίζω»: Τού ‘παιξε μια πέτρα. Στην πρώτη σε αλφαβητική γραφή ελληνική επιγραφή το ρήμα «παίζω» σημαίνει χορεύω. Η επιγραφή: ΗΟΣΤΟΝΝΥΝΟΡΧΕΣΤΟΝΑΤΑΛΟΤΑΤΑΠΑΙ2ΕΙΤΟΤΟΔΕ-ΚΑΝΜΙΝ Είναι γραμμένη πάνω σε λήκυθο που βρέθηκε στο Δίπυλο, τη διπλή πόρτα της Αθήνας, κοντά στον Κεραμεικό. Το αγγείο εκθέτεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Η επιγραφή είναι από δεξιά προς τα αριστερά με κεφαλαία· η μικρογράμματη γραφή είναι εφεύρεση αλεξανδρινή (3ος αι. π.Χ.) και καθιερώθηκε γύρω στο 10 αι. μ.Χ. στο Βυζάντιο. Σε κανονική σημερινή αττική γραφή γράφεται: «Ός τών ννν όρχηστών άταλότατα παίζει, τούτωι δεκάν μιν» και σημαίνει: “Όποιος από τους τωρινούς ορχηστές (=χορευτές) ομορφότατα παίζει (=χορεύει), σ’ αυτόν να δοθεί αυτό.»
[8] Όμ. Ιλ. Ζ, 472-474

lykomidis